آجر یکی از مصالحی صنعتی است که جایگزین سنگ و بدست انسان ساخته میشود و قدمتی ده هزارساله دارد. ابعاد اجر به گونه ای است که دریکدیگر قفل میشود که با این ویژگی است که ما توانستیم قوس و گنبد و همچنین  طاق ضربی  را ایجاد کنیم.با گروه معماری طرح نو همراه باشید تا به بررسی مختصری از تاریخچه ی آجر بپردازیم.
واژه ی آجر بابلی است و اولین بار از پخته شدن خاک دیوار و کف اجاق به آن پی بردند.
ماده ی اولیه آجر خاک رس است، ماسه ی موجود در آن استخوان بندی آجر است. اگرماسه به کار رفته شده در آجر زیاد شود پوک میشود ودانه های درشت در آن باعث ایجاد ترک میشود.

آهک موجود در آجر اگر یکنواخت وهمگن باشد باعث روشنی آجر میشود. مواد دیگری مانند:ترکیبات سولفاتی، نباتات وریشه گیاهان ،ترکیبات اهن دار، ژیپس، کربن، پیریت و…اجزای تشکیل دهنده اجر هستند.

برای بازسازی ساختمان در اصفهان اینجا کلیک کنید.

معایب اجر و چگونگی رفع آن ها
از مهمترین مواردی که ممکن است برای آجر پیش بیاید به سه مورد اشاره خواهیم کرد:
سفیدک یا شوره،  آلوئک،  ترک خوردگی و لکه دار شدن
سفیدک:  وجود برخی املاح در خاک آجر باعث می شود تا در رویه ی سطح آجری سفیدک ایجاد شود. سفیدک ها دارای انواع مختلفی از جمله سفیدک های نیتراتی، سولفاتی، کلروری و کربناتی و …. می باشند. برای جلوگیری از ایجاد سفیدک و شوره در آجر نما در کارگاه های ساختمانی آجرها را مدتی در آب قرار میدهند تا زنجاب شود و سفیدک آن ظاهر و سپس شسته شود. اگر بازهم نمای آجری دچار سفیدک شد می توان آن را پس از خشک شدن با برس سیمی  به همراه مخلوطی از آب و سرکه شست تا سطح رویه ی آجر شسته شود.

آلوئک:  اگر در مواد اولیه ی آجر سنگ آهک وجود داشته باشد این سنگ آهک در حرارت کوره تبدیل به آهک زنده می شود.آهک زنده در مجاورت با آب شکفته می شود و ازدیاد حجم پیدا می کند و نهایتا باعث ترک می شود.که این ترک را آلوئک می گویند. گروه معماری طرح نو توصیه میکند قبل از مصرف آجر آن را در آب بخیسانید تا در صورت وجود مشکل قبل از استفاده آن را تعویض کنید.

ترک خوردگی آجر:  از مهمترین علل ایجاد ترک در آجر ها وجود ماسه سیلیسی  درشت در خاک آجر می باشد.

لکه شدن آجر ها:   وجود املاح آهن در در مواد اولیه ی آجر خام باعث ایجاد لکه روی آجر خواهد شد. این اتفاق در زمانهایی بیشتر پیش می آید که آجر از آب اشباع شود. بهتر است برای بهبود شرایط آجر مدتی از آب دور نگه داشته شود تا لکه ها کم کم از بین برود و بند کشی نیز 7 هفته به تعویق بیفتد.

انواع آجرها از نظر مواد تشکیل دهنده به موارد زیر تقسیم می شود.
آجرماسه اهکی ، لعابی، سفالی، شیلی، نسوزو رسی

انواع آجرها :
آجرها از نظر نوع مصرف  شامل : آجرهای معمولی ،  آجرهای نما و آجرهای مهندسی می باشد.

آجرهای مورد استفاده در ساختمان

آجر شیل: نوعی اجر است که ازخاک سنگهای شیل تولید میشود.خاک شیل رسوبی ،اسیاب شده است.
سنگ شیل دربرابرگردوغباروخوردگی مقاوم است.  شیل ازسنگ طبیعی است وتغیررنگ نمیدهد وعمربالایی دارد و همچنین بخاطر طبیعی بودن آن زیبایی خاصی دارد.

آجرنسوز:از کاربرد های اجر نسوز در نمای ساختمان است. این آجر مقاومت دمایی همچنین ویژگی های فیزیکی و شیمیایی دارد. ضریب پایین انتقال گرمایی در این نوع اجر باعث میشود در انواع فصول انرژی هدر نرود .

آجرلعابی:اجر لعابی دارای مقاومت در برابر فرسایش و هوازدگی است بافت صافی دارد که مانع از نفوذ  اب به داخل میشود لعابی که له آن میدهند ذرمرحله خشک شدن است. ابعاد ان  20*11*5.5 می باشد.

برای مشاهده طراحی نما اصفهان با آجر اینجا کلیک کنید.

طبقه بندی آجر از لحاظ جنس
آجر از لحاظ جنس به دو دسته تقسیم می‌شود:

۱- آجرهای فشاری: دلیل نامگذاری این نوع آجر این است که در ابتدای تولید این نوع آجر خشت آن با دست زده می‌شد و با فشار دستی کارگران خشت زن گوشه‌های قالب به وسیله گل مخصوص پر می‌گردید. ابعاد این نوع آجر ۵×۱۰×۲۰ و یا ۵٫۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد.
این نوع آجر برای کلیه کارهای ساختمانی مانند گری چینی، طاق ضربی، دیوارهای حمال و تیغه چینی مناسب است.

۲- آجرهای ماشینی: آجر ماشینی یا سوراخ دار:دارای 8تا10سوراخ به قطرهای 1.5تا2سانتی متر است این سوراخ هاباید تمام سطح مقطع وضخامت اجر راطی کندونباید این سوراخ ها ار25درصد سطح اجربیشتر باشدعلت این سوراخ هااین است که همگام دیوارچینی ملات به طورعمودی دراجر طی نفوذ کرده وباعث استحکام ان شود جنس ان نسبت به اجرفشاری بسیارترد وشکننده است وخاصیت مکندگی ان نسبت به اجر فشاری کمتر است . در ساخت دیوار های حمال به دلیل اینکه می‌توان به وسیله سوراخ های موجود در سطح آجر آنرا با میلگرد مسلح کرد از این نوع آجر استفاده می‌شود. دیوار آجری مسلح برای مقابله با نیروی زلزله ساخته می‌شود.
این آجر ها به علت ترد بودن قابل تیشه داری نیستند و همچنین در طاق ضربی استفاده نمی‌شوند بدلیل اینکه خاصیت مکندگی زیادی ندارند و نمی‌توانند به خوبی به ملات بچسبند.
ابعاد این نوع آجر ۵٫۵×۱۱×۲۲ سانتیمتر می‌باشد. اضلاع این نوع آجر گونیا تر بوده و دارای سطوح صافتری نسبت به آجرهای فشاری می‌باشند.

آجر ماسه اهکی : مواد تشکیل دهنده ان کلسیم است این اجر در شرایط فشار و بخار شکل میگیرد در هنگام خشک شدن به علت جذب بیشتر اب نسبت به سایر اجر ها در پی سازی و کرسی چینی توصیه نمیشود وازان در نماسازی استفاده میشود

آجرجوش: اجرجوش راباخاکی که دردمای هزار درجه خمیرنشود، میپزند وان رادرکوره نگه میدارندتادانه های  خاک کمی عرق کند وبه هم بچسبد این اجر باید سفت باشد ولاشه نشود وترد وزبرنباشد وبرای پوشش دیوارتونل وگنداب هااستفاده میشود

آجرفشاری:ابتداخشت این اجررا بادست وبافشار دستی خشت زنان گوشه های قالب پرمیشود.درسفت کاری وزیرسازی ساختمان بکارمیرود و برای دیوارچینی وکرسی چینی طاق ضربی ودیوارحمال مناسب است
آجر سفالی:بسته به رنگ و اندازه شان درنقاط مختلف ساختمان استفاده میشود.به دودسته دیواری وسقفی تقسیم میشوددرضخامت های 10.12.15.20.25تولیدمیشود.ودرپی سازی، دیوارچینی وکرسی چینی استفاده میشود.

پذیرش انبساط و انقباض سطحی، موضعی و توضیع آن به طور یکنواخت در نمای ساختمان است، علاوه بر آن بندکشی باید مانع ورود آب و نفوذ رطوبت به قشرهای داخلی دیوارها و سایر قطعات ساختمان گردد. از این رو ملات بندکشی باید ریزدانه و پرمایه باشد تا مانع ایجاد خاصیت جاذبه مویی شود. بندکشی به عنوان کار نهایی باید جذابیت منظر را کامل به اتمام برساند. عرض بند آجرها بر اساس طرح انتخابی 8 تا 20 میلیمتر می باشد که باید قبلا محل اجرای آن با برس تمیز گردد و پیش از شروع کار مرطوب و آبپاشی شود. حداقل عیار سیمان بندکشی شامل 400 کیلوگرم سیمان در هر متر مکعب می باشد، قطر سنگدانه نباید از 1 میلیمتر بیشتر باشد.

رنگ و زمان مناسب بندکشی
به ملات بندکشی نمی توان پودرهای رنگی اضافه نمود لذا می بایست از سیمان رنگی و یا پودرهای معدنی مجاز استفاده نمود.

مناسب ترین زمان برای بندکشی قبل از سخت شدن ملات دیوارهاست، در هر حال از بندکشی در هوای بسیار سرد، بسیار گرم و بارندگی باید خودداری نمود. چنانچه اجرای بندکشی در هوای بسیار سرد یا گرم الزامی باشد، اتخاذ تدابیر مخصوص بتن ریزی در هوای بسیار گرم یا سرد الزامی است. در هوای گرم، بندکشی باید از تابش مستقیم خورشید مصون باشد، دائماً آبپاشی شود و با وسایل پوششی مناسب مرطوب نگه داشته شود. در هوای سرد، بندکشی باید در روزهای آفتابی بین ساعات ۱۰ الی ۱۴ صورت گیرد، از ماسه و آب گرم استفاده شود و نمای بندکشی شده با وسایل مناسب پوشانده و گرم نگه داشته شود.

برای طراحی باغ ویلا اصفهان با انواع آجرها اینجا کلیک کنید.

نکاتی در مورد نحوه ی بندکشی آجرها
• بهترین دما جهت نصب بین 5 تا 35 درجه سانتیگراد است و هرگز در زمان یخبندان نباید عملیات نماکاری انجام شود.
• قبل از نصب آجرها محل اتصال آجر بر روی دیوار باید مرطوب گردد.
• حداقل و حداکثر ملاتخور پشت آجر بین 2 تا 4 سانتیمتر باشد
• به منظور همگن شدن ملات مناسب برای بندکشی حداقل چند دقیقه باید آن را ورز داد.
• ماسه و آب مورد استفاده در ملات ها باید عاری از هر گونه مواد آلی باشد.
• مناسب ترین زمان جهت بندکشی حداقل چند هفته بعد از نصب آجرها است.
• قبل از بندکشی محدوده مورد نظر باید مرطوب گردد.
• بهترین زمان برای استفاده از ملات آماده شده، جهت بندکشی حداکثر 2.5 ساعت می باشد.
• هیچ گاه از صفحه ملات برای این منظور استفاده نشود.
• هنگام بندکشی باید ملات را روی قلم بندکشی قرار داد و سپس آن را بین شیار دو آجر فرو برد.
• هرگز نباید از دستمال مرطوب به منظور تمیز نمودن اضافات ملات بین شیارها استفاده نمود.
• بهترین گزینه بکار بردن برس، پس از گذشت 2 ساعت می باشد.
• چنانچه از رزین به منظور ضد آب نمودن آجر استفاده شود باید سازه کاملا خشک باشد.